После долгогодишна изолација, основачот на Викиликс, Жулијан Асанж покажува јасни знаци дека е под психичка тортура, според известувачот на ООН, Нилс Мелцер. Во февруари се одлучува за неговата екстрадиција во САД во Лондон.
Откако беше вклучен во видео линк на судското рочиште на Вестминстер, Жулијан Асанж само го потврди неговиот идентитет за протоколот. Тука воедно, дозна дека ќе се одржи расправа по барањето за негова екстрадиција во Соединетите држави.
Асанж во моментот е сместен во многу безбеден дел од затворот Белмарш во Лондон. Во мај, тој беше осуден на 50 недели затвор за кршење на правилата за кауција и условна казна затвор кога избега во амбасадата на Еквадор во јуни 2012 година, за да не биде екстрадиран во Шведска.
Шведското судство потоа ги испита обвиненијата за силување и издаде потерница за Интерпол. Еквадор му додели политички азил, па тој беше во амбасадата на таа земја во Лондон до април 2019 година – сè додека новиот претседател на Еквадор, Ленин Морено,не го повлече азилот. Последователно, Асанж беше уапсен од британската полиција.
Обвинет во САД
Повеќе од наводите за силување во Шведска, Асанж се плашеше да биде екстрадиран во Соединетите држави. И како што заврши истрагата против него во Шведска, американското судство сè повеќе врши притисок за екстрадиција на Асанж. Ова ќе биде решено на 24 февруари. Во Соединетите држави се покренати голем број обвиненија против основачот на Викиликс. Тој е обвинет, меѓу другото, за заговор и шпионажа во врска со откривањето на државните тајни. Доколку биде прогласен за виновен по сите точки, тој ќе се соочи со казна затвор од 175 години.
Во 2010 и 2011 година Асанж објави стотици илјади документи за тајни услуги на платформата Викиликс, украдени и проследени од свиркачот Бредли (сега Челзи) Менинг. Повеќето од објавените документи се однесуваа на војните во Ирак и Авганистан, односно улогата на американската војска таму.
Наводи за психичка тортура
Не е познато дали Асанж всушност ќе биде екстрадиран во Соединетите држави. Сепак, нешто друго предизвикува загриженост во врска со најпознатиот затвореник во Велика Британија: Асанж ги покажува „сите симптоми типични за лице кое подлежи на ментална тортура“, рече Нилс Мелцер, специјален известувач на ООН за тортура за затворениците. – прво во азилската амбасада, а сега во затвор. Жулијан Асанж (47) страда од „екстремна вознемиреност и стресни состојби карактеризирани со несоница и неможност за опуштање“.
„Психичката тортура трае со месеци и е последица на меѓународниот притисок“, рече Мелцер. Тој инаку се смета за голем поддржувач на Асанж и не е единствениот што размислува така.
Како одговор на извештајот на Мелцер, 60 лекари напишаа отворено писмо до британската влада во ноември во кое предупредуваа на влошената здравствена состојба на Асанж. Тој предупредува дека основачот на Викиликс би можел да умре во притвор доколку не му биде укажана лекарска помош.
„Не бев во можност да утврдам дека нешто се смени досега во условите во затворот за Асанж“, рече Мелцер за ДВ. Но, отвореното писмо од докторите ја чувствителизира јавноста за тоа колку е итен случајот, додава Мелцер. Тој се надева дека ова ќе влијае на понатамошниот тек на ситуацијата.
Несоодветни услови во затворите
Во говорот пред германскиот Бундестаг кон крајот на ноември, Швајцарецот Мелцер истакна дека Асанж ја издржувал казната и бил во превентивен притвор за да не се избегне екстрадиција. „Но, нема потреба тој да остане во затворското одделение со голема безбедност“.
Беше избегнат одговор на писмото испратено од Мелцер до британската влада. Мелцер изјави за Радио Баерн 2: „Кога ќе напишете официјално писмо до некоја земја и таа реагира толку нејасно и чудно, тогаш обично е знак дека е свесна дека не се однесува како што треба“.
Граѓанското општество апелира до германската влада
Уметничката академија во Берлин (АДК), една од најстарите културни институции во Европа, во соопштението за печатот повика на „хуман третман на Жулијан Асанж во согласност со владеењето на правото.“ Потпретседателот на АДК Катрин Регл за ДВ изјави дека Академијата се приклучува на повикот Вклучувањето на Асанж како политички бегалец го признава асоцијацијата на демократски правници. Вклучувањето на институциите на граѓанското општество може да изврши притисок, рече Регл и додаде: „И, секако, сите очекуваат нашата германска влада да се вклучи повеќе во овој надворешно политички случај “
Во интервју за „ Келнер Прес“ , таткото на Асанж, Џон Шиптон, ја повика владата во Берлин да му даде поголема поддршка на неговиот син. Германската влада од самиот почеток била многу претпазлива во врска со Асанж. По неговото апсење во Лондон, портпарол на канцеларката јасно стави до знаење дека ова е сега прашање на британското судство.
Френк Иберал, претседател на германското здружение на новинари (ДВВ), се жали на пасивниот став на германската влада: „Не знам дали германската дипломатија се обидува да стори нешто зад затворени врати. Понекогаш се добива впечаток дека таа делува во стил: не ни е гајле, не сакаме да бидеме светски полицаец “, изјави Иберал за Дојче веле .
Претседателот на Комисија за човекови права и либерална партија (ФДП) во ,Бундестагот, политичарот Гид Јенсен, исто така смета дека е неопходно да се разгледаат условите на притвор. „Човековите права важат и за затворениците. Ако сместувањето е нехумано, тоа мора да се испита“.
Херој или предавник?
Не сите како САД ја гледаат Викиликс како „непријателска агенција за шпионажа“ и Асанж како предавник.Напротив, некои изразуваат загриженост дека Жулијан Асанж сака да испрати порака што ја поткопува слободата на печатот и говорот.Се разбира дека предавството и клеветата не може да биде толерирано, вели пратеникот од Бундестагот, iГид Јенсен, изразувајќи загриженост за заштитата на свиркачите.
Швајцарскиот дипломат Мелцер размислува слично: “. Мислам дека ова е еден критичен момент, кога луѓето треба да сват дека тоа не е во врска со некој ви се допаѓа или не ви се допаѓа, ова е за нивните права, интегритетот на демократијата и владеење на правото” .