Разлика помеѓу депресија и песимизам
Во рамките на депресивното расположение преовладува состојба на безвредност, депресивниот се девалвира себеси и својата околина, смета дека сè е лошо, животот е црн, полн со несреќа и болка. Од друга страна, песимизмот се карактеризира со општа залудност, огорченост, разочарување и незадоволство од себе и од светот, додека животот се смета за сив, фиктивен и полн со илузии.
Класичните карактеристики на депресивното расположение се карактеризираат со постоење на јасни етички критериуми на дихотомија добро/лошо. Во депресија, разбирливо, доминира негативниот пол на таа дихотомија. Депресивецот и себеси и светот ги доживува како безвредни. Спротивно на тоа, декомпензираниот нарцис и неговиот свет се „залудни“, односно потенцијално добри, но без можност да бидат реализирани (со други зборови, постои конфузија на вредносните принципи на дихотомијата добро/лоша). Поради овие причини, гледаме дека депресивните луѓе се позрели од нарцисоидните. Етички недефинираната состојба на залудност укажува на дифузни морални норми и закржлавена совест.
Во повеќето случаи на класично депресивно расположение, ја гледаме целосната клиничка слика на депресијата: депресија, повлекување, бавност на движењата и мислите или агитација, а најчесто, општо забавување на личноста. Ова е во целосна спротивност со нормалната подвижност, активното наметнување ставови и често приказните перформанси на песимистичкиот нарцис.
Депресивната личност обично е скршена, окупирана со себе, неактивна и не покажува арогантен однос кон околината. Од друга страна, во песимистичко расположение, ја набљудуваме парадоксалната супериорност и арогантен однос на декомпензираниот нарцис.
Она што се случува со депресивнта личност се случува и со скршениот нарцис. Психодинамичкото разбирање на депресијата вели дека се работи за агресија која е насочена кон себе. И депресијата во класична смисла и песимизмот на „скршен“ нарцис ја содржат оваа компонента на вртење на агресијата кон себе. Разликите се јавуваат поради фактот што депресивната личност е подобро структурирана, развојно позрела и на поинаков начин ги обработува своите искуства и чувства. Нарцисоидните луѓе многу се лишени во својот најран развој, и затоа нарцисот може да ја доживее својата депресија само како чувство на општа залудност и песимизам, бидејќи тоа се најсуптилните емотивни реакции кои нарцисистот може да ги поседува.
Не се сите депресивни чувства исти. Благата депресија може дури и да се „извади“ од негативните чувства и страдањата. Сепак, постојат психолошки помалку организирани личности на кои навистина им е потребна помош, понекогаш дури и долготрајна помош, за да се „извлечат“ од безнадежноста и песимистичкиот поглед на светот.
Сите можеме да најдеме оптимизам во фактот дека е можно да се обезбеди соодветна помош речиси на сите. Денес во светот постојат голем број на различни видови и пристапи на пружање помош, а секој кој бара „подобро утре“ и е решен да истрае во таа потрага, ќе најде соодветна помош за себе. Песимизмот и општото чувство на залудност не се несовладливи проблеми. Во секој од нас се крие способноста да се види значењето, па дури и ако таа способност е сериозно нарушена, постојат начини на кои можеме да ја „поправиме“.
Луѓето со патолошки нарцизам не успеваат засекогаш да ја задржат сликата за сопствената грандиозност и семоќ. На нарцисите им е потребна публика и постојано восхитување. Бидејќи зборуваме за луѓе кои на самиот почеток биле нестабилни, немаат цврст идентитет, ниту можност за длабоки искуства и чувства, не е тешко да се замисли нивното кршење. Во професионалниот јазик, овој вид на дробење се нарекува декомпензација. Што всушност значи тоа?
Луѓето со нарцисоидно растројство на личноста имаат одредени карактеристики кои ги разликуваат од другите луѓе. Меѓу овие особини е постојаната потреба од присуство на други кои ќе ги величаат, ќе ги поддржат и во последен случај ќе ја толерираат нивната грубост и невнимание. Нарцисите се себични, егоисти и целосно неспособни да сочувствуваат со другите. Но, тоа не ги засега, ниту пак ги интересира многу. Чувството на вина за неморални постапки е потиснато кај оваа група луѓе. Паралелно со таа потисната вина, имаат и многу изопачена совест. Тие имаат тенденција да морализираат, но се однесуваат како „моралните стандарди“ да не важат за нив. Тие често се каустични и непријатни за другите. Не е лесно да се биде пријател со нарцис, освен ако не можете постојано да ги задоволувате. Ако го спречите, ќе се соочите со изливи на гнев многу често неконтролиран и, многу малиген. Овој нарцисоиден гнев може да се сфати како обид за одбрана на кревкиот идентитет и зачувување на сликата за себе. Меѓутоа, понекогаш се случува нарцисите да се фрустрирани долго време, да не успеат да создадат атмосфера во која другите ќе ги поддржат и овие фрустрации да доведат до дефект како „декомпензација“.
Прашањето на кое се обидуваме да одговориме е што се случува кога голем, моќен, млад и надежен нарцис ќе се распадне – ќе се декомпензира?
Во наједноставните зборови, се јавува голема депресивна епизода. Сепак, би било многу неточно да се каже дека тоа е само депресивна епизода. Луѓето денес многу работи ги нарекуваат депресија од зголемена тага до очај, преку постојано нерасположение или губење на вербата во „подобро утре“. Поради различните сфаќања за депресијата и разликата помеѓу депресивните чувства кај различни типови на луѓе, би било корисно да се опише како се разликува нарцисоидната депресија.
Нарцисоидна декомпензација се карактеризира со негативни искуства кои ја преплавуваат личноста и конкретно ги менуваат чувствата, мислите и активноста. Значи, тоа е интензивно патолошко чувство. Најдоброто име за нарцисоидна депресија може да се спореди со песимизам.
Луѓето често се чувствуваат депресивно на различни начини. Исто така, честопати не сакаат и не сакаат да побараат стручна помош кога „запаѓаат“ во епизоди на нерасположение и виталност. Сепак, тие речиси никогаш не застануваат да се прашуваат што всушност им се случува. Иако верувам дека самото именување на состојбата не може да помогне да се отстранат симптомите, може да обезбеди увид или појасна слика за потеклото и сериозноста на проблемите со кои се справува.
Песимизмот, односно депресијата што се јавува како резултат на рушење на нарцисоидна слика, е посебен и различен тип на проблем од сите други.
Песимизмот е, пред сè, расположение, бидејќи комплетната личност и менталниот живот се преплавени со специфична (песимистичка) содржина која, клинички, се изразува преку сите чувства, мисли и активности на нарцисот.
Во поширока и неспецифична смисла, песимизмот е расположение кое се карактеризира со „негирање на позитивните аспекти во себе и околината“.
Дијагностички критериуми на песимизам:
песимистички став на залудноста – човекот е обземен од искуството на залудноста на живеењето и се гледа себеси, својот живот и другите луѓе низ таква призма.
морална конфузија – декомпензираниот нарцис ја изгубил грандиозноста како крајна цел и приоритетен критериум на дизајнираниот живот и нема други вредносни критериуми со кои ќе ја насочи својата активност („морална загуба“)
став на супериорност – парадоксално, во однос на моменталната ситуација, декомпензираниот нарцис покажува супериорност и ароганција кон околината на која се обраќа за помош
наметливост – песимистички нарцис активно ги наметнува своите песимистички искуства на околината. Како да сака на сите да им објасни дека сè ја изгубило смислата, правејќи го тоа на агресивен и напаѓачки начин.
дисфорија (анксиозност, депресија и непријатност) со интервали на релаксација. Паралелно со внатрешното искуство на залудноста, песимизмот се „збогатува“ со спектар на незрели емоционални реакции (како што се: огорченост, навреда, разочарување, дифузно незадоволство од себе и од светот). Сите набројани незадоволства се прекинуваат со интервали на опуштање, кои се јавуваат по нападот и испуштањето на негативноста. Со други зборови, кога декомпензираниот нарцис не може повеќе да ги толерира насобраните негативни емоции, тој се празни себеси на многу агресивен начин, ги „вметнува“ во некој друг, по што барем за момент се опушта.
посетете го нашиот центар
Психотерапевт – Данче Пауновска
