Чувствата и емоциите се различни. Чувствата се безусловни, непрограмирани, генерализирани состојби на организмот, додека емоциите се претходно составени програми за однесување кои имаат патишта за дејствување.
Чувствата треба да создадат начин да се изразат. Никој не мора да научи поединец да биде лут или тажен, но ние мора да научиме љубезност и нежност. Затоа, емоциите се изградени од чувства кои имаат доволно интензитет за да се организираат во шема на однесување. Злобата станува раздразливост, потоа лутина и на крајот гнев. Лутината е автоматска реакција со програма на долниот дел од мозокот за удар или напад. Емоцијата е физичка состојба со програмиран мускулен модел и со тубуларна шема на забрзана или забавена активност. Емоционалниот интензитет варира од минимален до максимален. На пример, жалоста и длабоката тага се дел од истиот континуум.
Но, додека чувството е исто, реакцијата се интензивира додека се движите по континуумот.
Чувството е нуспроизвод на клеточниот метаболизам, пулсирањето и тубуларната перисталтика. Емоциите се организирани општи реакции во однесувањето. Емоциите имаат насока, цел и сопствена логика.
Тие се изјави на телото за нашата состојба и што треба да се направи за таа состојба. Ако сме тажни, плачењето ни дава олеснување и носи утеха од другите. Лутината е обид да се ослободиме од она што не иритира и да ги предупредиме другите да се држат настрана. Стравот е порака за опасност и чин на барање помош.
Затоа, емоциите бараат промена во надворешните и внатрешните ситуации. Емоциите нè движат кон светот и повторно кон нас самите. Кога се шириме кон светот, ние сме полни со себе. Се трудиме или да се дадеме или да подадеме рака и да добиеме нешто. Во друга прилика, можеме да се обидеме да го оттурнеме светот од нас. Во циклусот на сумирање, го земаме она што сме го примиле или повлекуваме од светот. Емоциите го достигнуваат врвот на бранот, а потоа паѓаат до неговата најниска точка, одлив и проток, следејќи циклус на проширување и контракција. Кога континуитетот на емоционалното изразување е флексибилен, ние преминуваме од гнев во тага, од стегање до оток, но сепак секогаш се враќаме во хомеостатска состојба на урамнотежена возбуда. Ако постојаната навреда ја искривува физичката форма, се губи целиот опсег на емоционално изразување.
Континуумот на одвраќање ги следи принципите на експанзија и контракција. Оток, надуеност, намалување и затегнување се точки на емоционален континуум. Ги држиме другите луѓе на дистанца со тоа што стануваме ригидни и заканувачки, се собираме и згуснуваме, отуѓуваме и стануваме опасни или колабираме и стануваме нечувствителни. Можеме да се обидеме да добиеме нешто од светот со тоа што ќе го напаѓаме, ќе се повлечеме и негираме нашата потреба, да се надуеме за да изгледаме големо и важно или да се повлечеме и да се надеваме дека луѓето ќе се грижат за нас. Затоа, емоциите се израз на намерата, насоката што ја следиме и интензитетот што доведува до прекумерно или недоволно поврзано однесување.
Ако постојано ни ветуваат нешто, а потоа ни го негираат, можеме да се налутиме. Ако вака продолжи, стануваме ригидни, секогаш напаѓајќи ги другите. Лутината може да предизвика страв, така што стануваме ригидни и исплашени. Можеме да се чувствуваме згрозени и да се повлечеме од светот во себе. Може да се чувствуваме обесхрабрени, некооперативни, отфрлени, песимисти. Нашата очајна желба да добиеме нешто може да нѐ натера да се издуваме, да се однесуваме како да сме важни за да добиеме прифаќање. Се обидуваме да влеземе во светот за да го надминеме сопственото чувство на празнина. Можеме да станеме толку обесхрабрени што да колабираме од исцрпеност или да се повлечеме во резигнација и пораз. Овие позиции стануваат начинот на кој се организираме и начинот на кој се чувствуваме, размислуваме и дејствуваме. Тие се начинот на кој им кажуваме на другите и на самите себе кои сме.
Емоциите се израз на внатрешната средина и се поврзани со подвижност и пулсирање. Овој однос е реципрочен. Пулсирањето предизвикува емоции и чувства. Емоциите и чувствата влијаат на пулсирањето. Пулсирањето е функција на пумпање. Кога функцијата на пумпање е претерано стимулирана, чувствата се разгоруваат и отекуваат. Кога функцијата на пумпање е инхибирана, емоционалното изразување и чувствата се намалуваат. Лутината и бесот предизвикуваат напнатост и вкочанетост, а пулсирањето се зголемува. Тагата и поразот нè омекнуваат и не прават течни и пулсирањето слабее. Затоа, продолжувањето и повторувањето на стресниот модел влијае на емоционалното изразување.
Добриот мускулен тонус се заснова на тубуларен пулсирачки бран со целосен опсег на експанзија и контракција. Дијафрагмата и ѕидот на телото се меки, но цврсти, абдоменот и градите се флексибилни, способни да се шират и да се собираат. Центарот на гравитација е во абдомино-карличниот регион, а не во торакалниот регион. Општото чувство на благосостојба, секојдневната леснотија се одржува во меко, цврсто возбудување. Постои здрава пластичност. Меѓутоа, под постојан стрес, телото станува фиксирано во емоции на итност – гнев, бес, страв, паника, страв, беспомошност, безнадежност, очај, апатија. Овие емоции вклучуваат крајности на отстапување од добриот тон. Човек или се движи кон ригидност или колабира.
Надуеност како реакција на стрес. Прекумерната поврзаност, првата половина од континуумот на стрес, вклучува модели на експанзија и инфлација кои нè прошируваат, нè подигнуваат, нè прават поголеми. Под стрес, прво се креваме од стомакот. Ги надуваме градите и го стискаме стомакот. Го зацврстуваме вратот за да изгледаме поголеми, побудни. Градиме кинетички потенцијал, подготвен за удар. Во сериозни ситуации, го креваме дното на карлицата, ги вкочануваме нозете, ги креваме рамената, ги повлекуваме гениталиите, го затегнуваме ‘рбетот, го заокружуваме вратот како да ќе удираме, ќе ги стегнеме усните и тупаниците и ќе се напрегаме. Работ, кој во нормални прилики се спушта и се шири, се крева и се стеснува додека се повлекуваме во горниот дел од телото. Со зголемување на стресот се крева работ, се зголемува притисокот во градниот кош, притискајќи ги абдоминалните органи нагоре. Преминувајќи во страв, стануваме стегнати, работ е затегнат. Страдаме од недостаток на кислород. Се чувствуваме уморни.
Посетете го нашиот центар
Психотерапевт – Данче Пауновска
