Пораката на Кси и Путин се толкува како јасна изјава за решеност да се работи на изградба на нов меѓународен поредок заснован на нивните толкувања на човековите права и демократијата
Вчера, лидерите на Кина и Русија прогласија длабоко стратешко партнерство како противтежа на она што тие го претставија како штетно глобално влијание на САД.
Во изјавата на Кси Џинпинг и неговиот гостин Владимир Путин на отворањето на Олимписките игри, двете земји потврдија дека нивниот нов однос е супериорен во однос на кој било политички или воен сојуз од времето на Студената војна.
„Пријателството меѓу двете земји нема граници, нема „забранети“ области на соработка“, рекоа тие, најавувајќи планови за соработка во повеќе области, вклучително вселената, климатските промени, вештачката интелигенција и контролата на интернетот.
Путин и Кси го повикаа Западот „да се откаже од идеолошките пристапи на Студената војна“. Тие го повикаа НАТО да ја отфрли експанзијата во Источна Европа, го осудија формирањето безбедносни блокови во азиско-пацифичкиот регион и го критикуваа договорот AUCUS меѓу САД, Велика Британија и Австралија.
Тоа е нивен 38-ми состанок од 2013 година. Двете земји, исто така, ветија дека ќе ја интензивираат соработката за да се спречат „обоените револуции“ и надворешното мешање.
Аналитичарите велат дека изјавата покажува дека Кина и Русија се повеќе наоѓаат заеднички интереси во нивните конфликти со западните сили.
Ројтерс го опишува како најдетална и најсигурна изјава за решеноста на Русија и Кина да соработуваат – и против Соединетите држави – да изградат нов меѓународен поредок заснован на нивните толкувања на човековите права и демократијата.
„Двајцата лидери ја објавуваат својата решеност да се држат заедно и да се спротивстават на Соединетите Американски Држави и Западот – подготвени да издржат санкции и да го предизвикаат американското глобално лидерство“, рече Даниел Расел, кој беше врвен дипломат на Стејт департментот за Источна Азија за време на администрацијата на Барак Обама.
Сè уште има пречки меѓу Русија и Кина и тие не се во формален сојуз. Сепак, „тие ја претвораат заедничката цел во тактика за подобра одбрана на нивните интереси и авторитарни системи од притисокот на Западот“, рече Расел.
„Работиме заедно за да го оживееме вистинскиот мултилатерализам“, му рекол Кси на Путин, соопшти Кремљ.
„Одбраната на вистинскиот дух на демократијата служи како сигурна основа за обединување на светот во надминување на кризите и одбрана на еднаквоста.
Чекор кон воен сојуз?
Џонатан Ејал од Институтот РУСИ во Лондон вели дека најавата е „фронтално отфрлање“ на американскиот и западниот светоглед и можен чекор кон воен сојуз меѓу Русија и Кина.
„Тоа е најексплицитниот израз на стратегијата „светот да се направи безбеден за диктатура“.
Двете земји станаа уште поблиски поради притисокот на Западот за голем број прашања, вклучително и кршењето на човековите права и засилувањето на руската војска во близина на Украина.
Ројтерс го оценува времето на нивното објавување како крајно симболично, на Олимписките игри чии домаќини е Кина и кои САД дипломатски ги бојкотираат.
Во еден долг документ, двете земји отидоа многу подалеку од порано, експлицитно меѓусебно поддржувајќи се во споровите со САД и нивните сојузници.
– Русија изрази поддршка за ставот на Пекинг дека Тајван е неотуѓив дел од Кина и против каква било форма на независност на тој остров. Москва и Пекинг, исто така, изразија противење на договорот AUCUS, велејќи дека тој ја зголемува опасноста од трка во вооружување.
– Кина ѝ се придружи на Русија во повикот за прекин на проширувањето на НАТО и го поддржа нејзиното барање за безбедносни гаранции од Западот. Овие прашања се во срцето на конфликтот на Русија со САД и нивните сојузници околу Украина.
Двете земји изразија загриженост поради „напредокот на плановите на САД за развој на глобална ракетна одбрана и распоредување на нејзините елементи во различни делови на светот“.
Без да го именуваат Вашингтон, тие ги критикуваа обидите на „одредени држави“ да воспостават глобална хегемонија, да поттикнат конфликти и да наметнат свои стандарди на демократија.
Скот Кенеди, експерт за Кина во Вашингтонскиот центар за стратешки и меѓународни студии, рече дека и покрај реториката, ќе има ограничувања за нивниот сојуз.
„Кина е подготвена да застане на страната на Русија за добро, но не и за зло. Оваа соработка функционира се додека не чини многу. Тие шират комерцијални врски, прават слични антиамерикански/авторитарни наративи и се надеваат дека нивното пријателство ја ослабува западната воена позиција во Европа „Ако избие војна во Украина или Тајван, можеме да очекуваме дека тоа партнерство ќе се расипе“, рече Кенеди.
Технологија и енергија
Во областа на технологијата, Русија и Кина изјавија дека се подготвени да ја зајакнат соработката во областа на вештачката интелигенција и безбедноста на информациите.
Тие рекоа дека веруваат дека „секакви обиди да се ограничи нивното суверено право да се регулираат националните сегменти на Интернет и да се обезбеди нивната безбедност се неприфатливи“.
Во меѓувреме, руските државни енергетски гиганти Газпром и Роснефт вчера потпишаа нови договори со Пекинг за испорака на гас и нафта вредни десетици милијарди долари.
Ројтерс наведува дека овие договори се дел од иницијативата на Путин за диверзификација на рускиот извоз на енергија преку намалување на зависноста на Западот од приходите. Трендот започна веднаш по неговото доаѓање на власт во 1999 година, а Русија оттогаш стана најголемиот снабдувач со енергија во Кина.
Кина е подготвена да застане покрај Русија за добро, но не и за зло, и таа соработка функционира се додека не чини многу. Ако избие војна во Украина или Тајван, можеме да очекуваме дека тоа партнерство ќе се прекине
Кремљ соопшти дека претседателите разговарале и за потребата од проширување на трговијата со национални валути поради непредвидливоста што ја придружува употребата на доларот.
Американскиот претседател Џо Бајден изјави дека на руските компании може да им се ускрати можноста да тргуваат во долари како дел од санкциите доколку Русија ја нападне Украина.
Испораките на гас на Кина не се директно поврзани со рускиот извоз на гас во Европа, а дополнителните испораки на руска енергија за Пекинг автоматски не значат помалку за Европа. Сепак, тие му служат на Путин како дополнителен извор на приход поради зголемената закана од санкциите на САД и ЕУ.
На Игрите во Пекинг се очекува да присуствуваат дваесет светски лидери. Повеќето од нив владеат со недемократски режими, според индексот на демократијата на Economist Intelligence Unit, при што 12 од нив се означени како авторитарни или хибридни режими.